Ecosystemen faciliteren, voorbij 'newtoniaans' denken en managen
Vind jij samenwerken in complexe situaties ook uitdagend? Herken je dat het niet makkelijk is om echt samen te werken aan een gedeelde missie die de individuele belangen overstijgt?
In een wereld waarin systemen steeds meer met elkaar vervlochten raken, kunnen we anders leren kijken zodat het verborgen potentieel echt benut kan worden.
Wanneer we vanuit een te rechtlijnige, lineaire, input-output logica deze samenwerking aanvliegen, lopen we het risico om het echte potentieel te mislopen. Deze managementlogica is geënt op een mechanistisch newtoniaans wereldbeeld, alsof de samenwerking een machine is:
Voorspelbaarheid: input, output en outcome rechtlijnig met elkaar verbonden zijn: voer actie A uit, en krijg resultaat B.
Maakbaarheid: als je genoeg expertise hebt kan je op voorhand de route uitstippelen om de eindbestemming te bereiken.
Controle: Voorspelbaarheid en maakbaarheid voeden de drive om de wereld om te buigen naar je wil. Wat afwijkt is een probleem en kan opgelost worden.
Deze aanpak heeft zijn waarde bewezen, maar loopt vast zodra systemen complexer en minder voorspelbaar worden.
In toenemende complexiteit hebben we andere handvaten nodig. Handvaten die genoeg houvast geven om de illusie van voorspelbaarheid los te laten, en genoeg grip om toch de gewenste richting uit te varen.
Aanvullend op de managementlogica is er de transitielogica. Ik noem het transitielogica omdat we als samenleving volop in de transitie zitten waar we deze clash van deze paradigma's voelen.
Maar het hoeft geen clash te zijn. Hand in hand kunnen ze de complexe uitdagingen tackelen en de juiste beslissingen nemen -beslissingen die soms haaks lijken te staan op de managementlogica, en toch fundamenteel zijn om vooruit te kunnen gaan!
Transitielogica: Van lineair naar relationeel
Waar de traditionele aanpak focust op controle en voorspelbaarheid en het oplossen van problemen, zoekt transitielogica naar mogelijkheden die ontstaan door relaties, dynamiek en het onbekende te omarmen.
Deze logica ziet organisaties niet als losse eenheden, maar als deel van een groter geheel – een web van relaties, intenties, opdrachten en contexten.
Het heeft meer gemeen met een kwantumfysische benadering en zoals dat van een levend systeem:
Acties en uitkomsten zijn niet lineair gekoppeld: kleine verschuivingen kunnen grote effecten hebben (denk aan het ‘butterfly effect’). Kleine acties op het juiste moment met de juiste mensen kan een heel systeem doen shiften.
Het systeem is een web van relaties: Je kan één element niet afzonderen van het ander. Ze zijn onlosmakelijk verbonden. Om te begrijpen hoe een systeem werkt gaat het dus niet om 'wie doet wat?' maar wel 'welke interacties creëert welke opportuniteiten bij de anderen?'. Het gaat er om wat het web van relaties in gang zet, niet de individuele actie. Vertrouwen en relaties cultiveren tussen de delen zijn hefbomen voor synergie.
De kwaliteit en intentie van de interventie is minstens zo belangrijk als de actie zelf. Al zeg je dezelfde woorden, maar alleen de toon waarmee je iets zegt verschilt, dat alleen zal andere dingen in gang zetten en andere mogelijkheden creëren.
De 'getuige' beïnvloedt de waarneming: Als je echt impact wilt maken, moet je zelf ook in de arena staan: kwetsbaar, open en bereid om je eigen aannames en patronen in vraag te stellen. Dit doe je niet alleen als facilitator, maar daar neem je de anderen ook in mee.
De hefbomen voor beslissingsmakers en managers:
Beslissingsmakers die zich in die volle complexiteit bevinden, en het maximale potentieel willen aanboren, doen er dus voordeel bij om ook vanuit deze logica keuzes te maken. Hieronder enkele tips die helpen om de transitielogica te integreren:
Leg het resultaat van de samenwerking niet op voorhand vast, maar zoek naar een gedeelde richting die de verschillende organisaties overstijgt. Investeer in dit proces. Het zal renderen op termijn.
Focus niet op de output, maar ga het gesprek aan over de beweging en de richting die je uit wil gaan. Maak heldere afspraken over hoe je vooruitgang in die richting kan gaan monitoren.
Focus op het proces. Mandateer procesbegeleiders die weten hoe je een proces vormgeeft om die diepere samenwerking te bekomen. De procesbegeleiders moeten 'neutraal' gezien worden door de verschillende partners en hebben oog voor de verschillende rollen die er opgenomen dienen te worden. Ze faciliteren het transparante proces waarin iedereen de gepaste rollen kan opnemen, en houden vinger aan de pols dat iedereen de verantwoordelijkheid opneemt.
Experimenteer: Probeer kleine experimenten met korte feedback loops. Neem actie, reflecteer en stuur bij
Versterk relaties. Deze procesbegeleiders zijn bij voorkeur mensen die goede voelsprieten hebben voor mogelijke synergiën. Ze boezemen vertrouwen in en slagen er makkelijk in om groepen te laten samenwerken. De kracht van een netwerk zit in het vertrouwen van de onderlinge relaties. Door hun persoonlijkheid en soft-skills zijn ze in staat om een warm samenwerkingsklimaat te installeren, die interventies van hoge kwaliteit en intentie kan in gang zetten.
Ga van Ego naar Eco
: focus niet op wat jij als individuele organisatie er uit wil halen, dan ga je vast blijven steken op een suboptimale uitkomt. Overstijg je doelgroep, individuele opdracht, en probeer niet de resultaten op je eigen hoed te spelden. Het geheel is groter dan de som van de delen. En daar heeft elk deel zijn bijdrage aan geleverd.
Stel de juiste vragen: probeer niet te snel met antwoorden af te komen, maar neem de tijd om de juiste vragen te stellen. Die zullen je verder helpen.
Geef het tijd: Als het vertrouwen in het proces goed zit, geef het dan ook echt de tijd om zijn vruchten voort te brengen. De samenwerking is zoals het opbouwen van een vruchtbare bodem: initieel moet je er werk in steken, en nadien gaat de oogt vanzelf.
Navigeren op het randje
Echte verandering vraagt moed: de moed om jezelf volledig in het proces te brengen, inclusief je onzekerheden en aannames. Je goesting en ervaring en ook je bereidheid om te falen. Het is door die kwetsbaarheid dat er ruimte ontstaat voor echte transformatie.
Ik heb dit het afgelopen jaar in de praktijk mogen brengen in Tienen, waar ik samen met zorgzame buurten heb gewerkt aan een warme, zorgzame samenleving. Het was een mooie reis van vallen en opstaan, een zoektocht naar balans tussen diepe ambitie en de snelheid waarmee we resultaten konden boeken.
Geen lineair pad! Maar wel trots op wat we gerealiseerd hebben!
De impact van dit proces is tastbaar en reëel:
Een krachtig netwerk van zorg- en welzijnsactoren die elkaar vertrouwen, kennen en inspireren.
Een gedeelde taal en visie waarmee we bouwen aan de randvoorwaarden voor een nieuw zorgsysteem.
Een gemeenschap van betrokken burgers die nu al het verschil maken.
Professionele hulpverleners en burgers die de krachten bundelen rond concrete uitdagingen.
Mijn grootste leerles
Wat ik ontdekte, is dat de kracht van transitie niet zit in te snel te willen handelen, maar om voldoende tijd te nemen voor reflectie en het zoeken naar een gedeelde taal:
Welke aannames houden ons gevangen?
Welke overtuigingen mogen we loslaten?
Hoe verkennen we elkaars realiteit en creëren we samen een gedeelde visie?
Door die diepere lagen aan te boren, de verschillen in paradigma's op tafel te leggen, en elkaars realiteit te verkennen bouwden we fundamenten waarop het nieuwe niet slechts een verlengstuk van het oude is, maar echt iets nieuws kon ontstaan.
Samen verder bouwen
Ik ben trots op wat we samen hebben bereikt en kijk uit naar het vervolg. Het bouwen aan het Tiense leerecosysteem en het verder ontwikkelen van deze aanpak voelt als een natuurlijk volgend hoofdstuk.
Benieuwd hoe transitielogica jouw organisatie kan helpen om echt impact te maken? -of het nu gaat om netwerkorganisaties, samenwerkingsverbanden, fusies, of teamwork- ik help je graag verder!
Laten we samen verkennen wat er mogelijk is.
Contacteer me op letstalk@simonluyts.be of via 0496/28.08.65